Zarządzanie łańcuchem krytycznym – kluczowe aspekty behawioralne
Autorzy: Jerzy Stawicki, Krzysztof Abramowski
Metoda łańcucha krytycznego (Critical Chain Project Management – CCPM), wywodząca się z teorii ograniczeń (Theory of Constraints – TOC) Eli Goldratta, pozwala na znaczne skrócenie czasu realizacji projektów. Omówiona w CXO 6/2003, na pierwszy rzut oka wydaje się prosta, ale jej wdrożenie wymaga gruntownej analizy i zmiany zachowań w zespole projektowym.
Ograniczenia w zarządzaniu projektami
Każdy system, w tym również projekt, funkcjonuje w warunkach dwóch typów ograniczeń:
- Ograniczenia przepustowości
- Ograniczenia behawioralne
W kontekście zarządzania projektami, ograniczeniem przepustowości jest cykl realizacji projektu, czyli najdłuższy ciąg zależnych działań. W metodzie łańcucha krytycznego jest to po prostu łańcuch krytyczny. Drugim kluczowym ograniczeniem jest zrozumienie i zmiana zachowań ludzi zaangażowanych w projekt.
Łańcuch krytyczny – kluczowe założenia
Przypomnijmy najważniejsze elementy metody łańcucha krytycznego:
- Eliminacja ukrytych marginesów bezpieczeństwa: Podczas planowania, kierownik projektu redukuje „realne” oszacowania czasu trwania zadań, aby uzyskać oszacowanie netto (medianę), które służy do stworzenia harmonogramu bazowego.
- Identyfikacja łańcucha krytycznego: W harmonogramie bazowym identyfikujemy najdłuższą sekwencję zależnych zadań, która determinuje najkrótszy możliwy czas ukończenia projektu – łańcuch krytyczny. Zależności te wynikają z kolejności zadań lub współdzielenia zasobów.
- Wprowadzenie bufora projektu: Na końcu projektu dodajemy bufor, który chroni cały projekt przed nieprzewidzianymi opóźnieniami, zamiast chronić każde zadanie z osobna.
- Bufory zasilające: Wprowadzamy bufory zasilające na końcu każdej ścieżki zasilającej łańcuch krytyczny, aby zabezpieczyć zadania na łańcuchu.
- Praca w trybie sztafety: Zasoby w projekcie muszą pracować jak w sztafecie sportowej – szybko i sprawnie przekazując zadania dalej.
- Bufory jako narzędzie kontroli: Kierownik projektu monitoruje bufory, aby kontrolować postępy i reagować na potencjalne problemy.
Zachowania wymagające zmiany
Wdrożenie CCPM wymaga eliminacji negatywnych zachowań i zjawisk typowych dla zarządzania projektami, takich jak:
- Ochrona pojedynczych zadań zamiast całego projektu: Kluczowe jest ukończenie projektu w terminie, a niekoniecznie każdego zadania z osobna.
- Ukryte marginesy bezpieczeństwa w zadaniach: Wykonawcy zawyżają czas realizacji, aby zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu, co wydłuża czas trwania projektu.
- Nieuwzględnianie zależności zasobowych: Tradycyjne metody, jak metoda ścieżki krytycznej, pomijają konflikty zasobów na etapie planowania.
- Błędne sumowanie czasów i kosztów: Suma czasów poszczególnych zadań rzadko odpowiada rzeczywistemu czasowi trwania projektu.
- Prawo Parkinsona i syndrom studenta: Zadania rozciągają się na cały dostępny czas, a ich rozpoczęcie jest często odkładane.
- Reguła „trzyminutowego jajka”: Niechęć do kończenia zadań przed czasem z obawy przed skróceniem terminów w przyszłości.
- Nieefektywna wielozadaniowość: Praca nad wieloma zadaniami jednocześnie prowadzi do częstych przerw i wydłużenia czasu realizacji.
- System „wpychania” nowych projektów: Brak mechanizmu oceny wpływu nowych projektów na realizowane prowadzi do przeciążenia zasobów.
Podsumowanie
Skuteczne wdrożenie metody łańcucha krytycznego wymaga nie tylko zrozumienia jej zasad, ale przede wszystkim zmiany utrwalonych, nieefektywnych zachowań w zespole projektowym. To kluczowy czynnik sukcesu, który pozwala na realne skrócenie czasu realizacji projektów i zwiększenie ich efektywności. Firmy, które zdecydują się na tę transformację, mogą liczyć na znaczącą przewagę konkurencyjną.