Czym jest sekurytyzacja?

Sekurytyzacja to proces przekształcania aktywów, takich jak należności, kredyty czy przyszłe strumienie pieniężne, w papiery wartościowe. Pozwala to firmom na pozyskanie kapitału poprzez emisję obligacji zabezpieczonych tymi aktywami. W procesie tym kluczową rolę odgrywa spółka specjalnego przeznaczenia (SPV), która emituje papiery wartościowe i zarządza ryzykiem.

Sekurytyzacja w praktyce

Proces sekurytyzacji rozpoczyna się od utworzenia SPV przez inicjatora, którym może być bank lub przedsiębiorstwo. SPV nabywa aktywa od inicjatora, a następnie emituje papiery wartościowe zabezpieczone tymi aktywami. Inwestorzy, kupując te papiery, finansują zakup aktywów przez SPV. Spłata obligacji następuje z regularnych wpływów generowanych przez aktywa, np. rat kredytowych.

Wyróżniamy trzy główne metody transferu aktywów do SPV:

1. Nowacja: Zmiana strony wierzycielskiej, gdzie SPV zastępuje inicjatora poprzez podpisanie nowej umowy z dłużnikiem.
2. Cesja wierzytelności: Przelew wierzytelności na SPV, bez konieczności zgody dłużnika (chyba że umowa stanowi inaczej).
3. Subpartycypacja: Stosowana głównie przez banki, gdzie SPV nabywa prawa do strumieni pieniężnych z aktywów, a ryzyko pozostaje przy inicjatorze.

Korzyści z sekurytyzacji

Dla przedsiębiorstw sekurytyzacja oznacza możliwość szybkiego pozyskania gotówki z mniej płynnych aktywów. Dla banków to szansa na uwolnienie kapitału, poprawę wskaźników kapitałowych i efektywniejsze zarządzanie ryzykiem stopy procentowej. Na rozwiniętych rynkach, takich jak USA, sekurytyzacja jest powszechnym narzędziem finansowania, szczególnie w sektorze bankowym.

Wyzwania i bariery w Polsce

W Polsce rynek sekurytyzacji rozwija się wolniej niż w Europie Zachodniej. Główną przeszkodą jest brak kompleksowej ustawy regulującej ten proces. Istnieją również niejasności dotyczące opodatkowania SPV oraz usług związanych z sekurytyzacją. Dodatkowo, niskie marże kredytowe w bankach sprawiają, że kredyt jest często bardziej atrakcyjną formą finansowania.

Dotychczasowe transakcje sekurytyzacyjne w Polsce były nieliczne i często dotyczyły sprzedaży „złych długów”, a nie modelowej sekurytyzacji opartej na najlepszych aktywach. W 2005 roku Komisja Papierów Wartościowych i Giełd zezwoliła na utworzenie czterech sekurytyzacyjnych funduszy inwestycyjnych, co miało być impulsem do rozwoju rynku. Jednak brak odpowiednich regulacji prawnych ogranicza ich działalność.

Przyszłość sekurytyzacji w Polsce

Aby rynek sekurytyzacji w Polsce mógł się rozwijać, konieczne jest uchwalenie kompleksowej ustawy oraz uregulowanie kwestii podatkowych. Dopóki to nie nastąpi, sekurytyzacja pozostanie niszowym instrumentem finansowym, wykorzystywanym głównie przez banki do zarządzania „złymi długami”. Rozwój rynku wymaga również większej świadomości korzyści płynących z sekurytyzacji wśród przedsiębiorstw oraz standaryzacji procesów i dokumentacji.